Osho kính yêu, hôm qua khi thầy nói về thông minh trở thành thiền, có luồng chẩy lớn bên trong. Tôi cảm thấy dường như trái tim tôi sắp nổ tung. Dường như thầy đã nói điều gì đó tôi đang nóng lòng chờ nghe. Xin thầy nói kĩ hơn.
Câu hỏi này là từ Krishna Prem. Thông minh là bản chất cố hữu của cuộc sống. Thông minh là phẩm chất tự nhiên của cuộc sống. Giống như lửa nóng và không khí không thấy được còn nước chảy xuống, thông minh cuộc sống cũng vậy.
Thông minh không phải là thành tựu; bạn thông minh từ khi được sinh ra. Cây cối thông minh theo cách riêng của chúng, chúng có đủ thông minh cho cuộc đời riêng của chúng. Chim chóc thông minh, các loài vật cũng vậy. Trong thực tế điều các tôn giáo ngụ ý về Thượng đế chỉ là thế này: vũ trụ thông minh, có thông minh ẩn trong mọi nơi, và nếu bạn có mắt để nhìn, bạn có thể thấy điều đó ở mọi nơi.
Cuộc sống là thông minh. Chỉ con người mới trở nên không thông minh. Con người làm hỏng dòng chảy tự nhiên của cuộc sống. Ngoại trừ trong con người, không có không thông minh. Bạn đã bao giờ nhìn thấy một con chim bạn gọi là ngu si chưa? Bạn đã bao giờ nhìn thấy một con vật bạn có thể gọi là xuẩn ngốc không? Không, những điều như thế chỉ xảy ra cho con người thôi. Cái gì đó đã sai rồi. Thông minh của con người đã bị làm hỏng, bị biến chất, đã bị làm què quặt. Và thiền không là gì khác hơn việc hoàn tác hỏng hóc đó.
Thiền sẽ chẳng cần chút nào nếu con người bị bỏ lại đơn độc. Nếu tu sĩ và chính khách không can thiệp vào thông minh của con người, sẽ không có nhu cầu thiền. Thiền là thuốc. Trước tiên bạn phải tạo ra bệnh tật, rồi thiền mới được cần tới. Nếu bệnh không có đó, thiền cũng chẳng được cần tới. Và không phải ngẫu nhiên mà các từ 'thuốc' và 'thiền' có cùng gốc. Đó là thuốc.
Mỗi đứa trẻ sinh ra đều thông minh. Và khoảnh khắc đứa trẻ được sinh ra chúng ta liền chộp lấy nó và bắt đầu phá huỷ thông minh của nó, bởi vì thông minh là nguy hiểm cho cấu trúc chính trị, cho cấu trúc xã hội, cho cấu trúc tôn giáo. Nó là nguy hiểm cho giáo hoàng, nó là nguy hiểm cho shankaracharya của Puri, nó là nguy hiểm cho tu sĩ. Nó là nguy hiểm cho lãnh tụ, nó là nguy hiểm cho địa vị, cho thể chế.
Thông minh mang tính nổi dậy một cách tự nhiên. Thông minh không thể bị bó buộc theo bất kì tình trạng nô lệ nào. Thông minh là rất quyết đoán, cá nhân. Thông minh không thể bị chuyển thành việc bắt chước máy móc.
Người ta phải bị biến thành các bản sao; tính nguyên bản của họ phải bị phá huỷ, bằng không tất cả những điều vô nghĩa lí vẫn còn tồn tại trên trái đất này sẽ là không thể được. Bạn cần lãnh tụ, bởi vì trước hết bạn phải bị làm cho không thông minh; bằng không sẽ không có nhu cầu về bất kì lãnh tụ nào. Tại sao bạn phải theo ai đó? Bạn sẽ theo thông minh của mình. Nếu ai đó muốn trở thành lãnh tụ thì một điều cần phải làm: thông minh của bạn cần phải bị phá huỷ bằng cách nào đó. Bạn phải bị làm rung chuyển từ chính gốc rễ của bạn, bạn phải bị làm cho sợ hãi. Bạn phải bị làm cho không còn tin tưởng vào chính mình, đó là điều phải làm. Chỉ có thế thì lãnh tụ mới tới được.
Nếu bạn thông minh, bạn sẽ tự mình giải quyết vấn đề của mình. Thông minh là đủ để giải quyết mọi vấn đề. Trong thực tế, dù bất kì vấn đề gì được tạo ra trong cuộc sống, bạn cũng đều có nhiều thông minh hơn những vấn đề đó. Đó là đồ cung cấp, đó là món quà của Thượng đế.
Nhưng có những người tham vọng, người muốn cai trị, chi phối; có những người điên tham vọng - họ tạo ra sợ hãi trong bạn. Sợ hãi giống như gỉ sắt: nó phá huỷ mọi thông minh. Nếu bạn muốn phá huỷ thông minh của ai đó, điều cần thiết đầu tiên là tạo ra sợ hãi; tạo ra địa ngục và làm cho mọi người sợ. Khi mọi người sợ địa ngục, họ sẽ đến với tu sĩ và cúi đầu trước tu sĩ, họ sẽ lắng nghe tu sĩ. Nếu họ không nghe tu sĩ... có ngọn lửa địa ngục. Tự nhiên là họ sợ. Họ phải tự bảo vệ mình khỏi ngọn lửa địa ngục, và phải cần tới tu sĩ, tu sĩ trở thành điều cần phải có.
Tôi đã nghe nói về hai người vốn là đối tác trong làm ăn. Công việc kinh doanh của họ rất đặc biệt và họ thường phải đi khắp cả nước. Một người đến một thành phố. Trong đêm anh ta đi khắp thành phố và ném hắc ín lên cửa sổ nhà mọi người, rồi biến mất vào sáng sớm. Sau đó hai hay ba ngày người kia sẽ tới. Anh ta đi lau hết các vết hắc ín; anh ta sẽ lau cửa sổ cho mọi người và tất nhiên mọi người phải trả tiền - họ phải trả. Họ là đối tác trong cùng một nghề. Một người thì phá hỏng còn người kia tới sửa chữa lại như cũ.
Nỗi sợ cần phải được tạo ra và tham lam cũng cần phải được tạo ra. Thông minh không tham lam. Bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng người thông minh chẳng bao giờ tham lam. Tham lam là một phần của không thông minh. Bạn dành dụm cho ngày mai bởi vì bạn không tin rằng ngày mai bạn sẽ có khả năng giải quyết cuộc sống mình; bằng không sao phải tích trữ? Bạn trở nên keo kiệt, bạn trở nên tham lam, bởi vì bạn không biết liệu ngày mai thông minh của mình có khả năng bao quát cuộc sống hay không. Ai biết được? Bạn không tin vào thông minh của mình cho nên bạn tích trữ, bạn trở nên tham lam. Người thông minh không sợ hãi, không tham lam. Tham lam và sợ hãi đi cùng nhau. Đó là lí do tại sao thiên đường và địa ngục đi kèm nhau. Địa ngục là nỗi sợ, thiên đường là tham lam.
Tạo ra nỗi sợ trong mọi người và tạo ra lòng tham trong mọi người - làm cho họ tham hết mức. Làm cho họ tham đến mức cuộc sống không thể thoả mãn họ được; thế thì họ sẽ đến với tu sĩ và đến với lãnh tụ. Thế thì họ sẽ bắt đầu tưởng tượng về cuộc sống tương lai nào đó nơi mà ham muốn ngu si, tưởng tượng đần độn của họ sẽ được đáp ứng. Quan sát điều đó. Đòi hỏi điều không thể có chính là không thông minh.
Người thông minh hoàn toàn thoả mãn với cái có thể. Người đó làm việc vì cái có thể, người đó chẳng bao giờ làm việc vì cái không thể và cái không có thể, không. Người đó nhìn vào cuộc sống cùng với những giới hạn của nó, người đó không phải là người cầu toàn. Người cầu toàn là kẻ thần kinh. Nếu bạn là người cầu toàn thì bạn sẽ bị bệnh thần kinh.
Chẳng hạn, nếu bạn yêu người đàn bà và và bạn yêu cầu tuyệt đối trung thành thì bạn sẽ phát điên và cô ấy cũng phát điên. Điều ấy là không thể được: tuyệt đối trung thành có nghĩa là cô ấy thậm chí không nghĩ nữa, cô ấy thậm chí không mơ mộng về người đàn ông khác. Điều này là không thể được. Bạn là ai? Tại sao cô ấy yêu bạn? - bởi vì bạn là một đàn ông. Nếu cô ấy có thể yêu bạn, tại sao cô ấy không thể nghĩ đến những người khác? Khả năng đó vẫn còn để mở. Và cô ấy sẽ xoay sở thế nào nếu cô ấy thấy một người đẹp trai đang đi bên cạnh và nếu ham muốn dậy lên trong cô ấy? Ngay cả việc nói, "Người đàn ông này đẹp thế," cũng là ham muốn - ham muốn đã vào. Bạn chỉ có thể nói rằng cái gì đó đẹp khi bạn cảm thấy đáng sở hữu, đáng tận hưởng. Bạn không dửng dưng.
Bây giờ nếu bạn yêu cầu trung thành tuyệt đối, như mọi người vẫn hay đòi hỏi như vậy, thế thì nhất định bị xung khắc và bạn sẽ vẫn còn nghi ngờ. Và bạn sẽ vẫn còn nghi ngờ bởi vì bạn cũng biết tâm trí mình nữa: bạn cũng nghĩ về người phụ nữ khác, cho nên làm sao bạn có thể tin cậy rằng người đàn bà của bạn không nghĩ về người đàn ông khác? Bạn biết bạn đang nghĩ tới, cho nên bạn biết cô ấy cũng đang nghĩ tới. Bây giờ... ngờ vực, xung khắc, đau khổ. Tình yêu đã có thể có nay trở thành không thể có bởi vì một ước muốn không thể có.
Mọi người hay đòi hỏi những cái không thể làm được. Bạn muốn an toàn cho tương lai, điều không thể có được. Bạn muốn tuyệt đối an toàn cho ngày mai. Điều ấy không thể nào được bảo đảm, nó không phải là bản chất của cuộc sống. Người thông minh biết rằng điều đó không phải là bản chất của cuộc sống - tương lai vẫn còn để mở. Ngân hàng có thể phá sản, vợ có thể trốn đi với ai đó, chồng có thể chết, trẻ con có thể tỏ ra lếu láo. Ai biết được về ngày mai? Bạn có thể ốm, bạn có thể bị què... ai biết được về ngày mai đây?
Yêu cầu an toàn cho ngày mai nghĩa là vẫn còn trong sợ hãi thường xuyên; đấy là điều không thể được, cho nên nỗi sợ không thể bị phá huỷ. Sợ vẫn sẽ có có đó, bạn sẽ run rẩy; và trong khi đó, khoảnh khắc hiện tại lại bị lỡ đi. Với ham muốn an toàn trong tương lai bạn đang phá huỷ hiện tại, cái chính là cuộc sống duy nhất có sẵn. Và bạn thì ngày càng trở nên run rẩy, sợ hãi, tham lam.
Đứa trẻ được sinh ra. Đứa trẻ là một hiện tượng rất, rất phóng khoáng, thông minh hoàn toàn, nhưng chúng ta vồ lấy nó, chúng ta bắt đầu phá huỷ thông minh của nó. Chúng ta bắt đầu tạo ra sợ hãi trong nó. Bạn gọi điều ấy là dạy dỗ, bạn gọi điều ấy là làm cho đứa trẻ có khả năng đương đầu với cuộc sống. Bạn tạo ra sợ hãi trong nó. Nó vốn không sợ hãi gì. Và trường phổ thông, cao đẳng, đại học - tất cả những cái đó làm cho nó ngày càng không thông minh. Họ đòi hỏi những điều ngu ngốc... họ đòi hỏi phải nhồi nhét cho đứa trẻ những điều xuẩn ngốc mà đứa trẻ và thông minh tự nhiên của nó chẳng thấy vấn đề gì cả - để làm gì? Đứa trẻ đó không thể thấy được vấn đề: tại sao phải nhồi nhét những thứ này? Nhưng đại học nói, cao đẳng nói, gia đình, họ hàng, những người thiện chí nói, "Cứ nhồi thêm vào! Cháu không biết bây giờ, nhưng về sau cháu sẽ thấy tại sao lại cần."
Nhồi nhét lịch sử - tất cả những cái vô nghĩa này mà con người đã làm cho người khác, tất cả những cái điên rồ - cứ nhồi nhét nó! Và đứa trẻ không thể thấy được vấn đề: quan trọng gì khi một ông vua nào đó cai trị nước Anh, từ ngày nào đó đến ngày nào đó? Nó phải nhồi nhét những thứ đần độn ấy. Thế là tự nhiên thông minh của nó ngày càng bị chồng chất nặng gánh, què cụt, ngày càng nhiều bụi bặm đọng lên thông minh của nó. Trước lúc con người ra khỏi trường đại học người đó thành người không thông minh; đại học đã hoàn thành công việc của nó. Rất hiếm người tốt nghiệp đại học mà vẫn còn thông minh, vẫn còn giữ được thông minh. Rất ít người có khả năng thoát khỏi đại học, tránh được đại học, vượt qua đại học mà vẫn gìn giữ được thông minh của mình - rất hiếm. Đấy là một cỗ máy vĩ đại để phá huỷ bạn. Khoảnh khắc bạn trở nên được giáo dục, bạn đã trở thành không thông minh. Bạn không thấy được điều này sao? Những người có giáo dục ứng xử rất không thông minh. Trở về với người nguyên thuỷ, người chưa bao giờ được giáo dục và bạn sẽ thấy thông minh thuần khiết vận hành.
Tôi đã từng nghe...
Một người đàn bà cố gắng mở đồ hộp và cô ta không thể nào tìm ra cách mở nó. Cho nên cô ta đi đọc sách dạy nấu ăn. Vào lúc cô ấy đang đọc sách thì người nấu bếp đã mở được nó. Cô ấy quay lại và cô ấy ngạc nhiên. Cô ấy hỏi người nấu bếp, "Làm sao anh mở được nó vậy?"
Anh ta trả lời, "Thưa cô, khi người ta không biết đọc thì người ta phải dùng trí thông minh của mình."
Đúng đấy, thế là phải. Khi bạn không biết cách đọc bạn phải dùng thông minh của mình, bạn còn có thể dùng được cái gì khác nữa? Khoảnh khắc bạn bắt đầu đọc... những chữ đó nguy hiểm đó, khi bạn đã có khả năng đọc, bạn không cần thông minh nữa; sách sẽ chăm lo cho.
Bạn đã bao giờ quan sát điều đó chưa? Khi một người bắt đầu gõ máy, việc viết tay của người đó bị mất đi, thế thì việc viết tay của người đó không còn đẹp nữa. Không có nhu cầu, máy chữ chăm lo việc này. Nếu bạn mang máy tính tay trong túi, bạn sẽ quên luôn mọi vấn đề toán học, không có nhu cầu. Chẳng chóng thì chầy sẽ có máy tính nhỏ và mọi người sẽ mang chúng. Chúng sẽ chứa mọi thông tin của cuốn Bách khoa toàn thư, và thế thì chẳng cần bạn phải thông minh chút nào nữa; máy tính sẽ chăm lo cho.
Trở về với người nguyên thuỷ, người chưa được giáo dục, người dân quê, và bạn sẽ tìm thấy thông minh tinh tế. Vâng, họ không được thông tin nhiều, điều đó đúng, họ không là người hiểu biết, điều đó đúng, nhưng họ cực kì thông minh. Thông minh của họ giống như ngọn lửa không khói quanh nó.
Xã hội đã làm điều gì đó sai với con người - vì những lí do nào đó. Nó muốn bạn là nô lệ, nó muốn bạn bao giờ cũng sợ hãi, nó muốn bạn bao giờ cũng tham lam, nó muốn bạn bao giờ cũng tham vọng, nó muốn bạn bao giờ cũng tranh giành. Nó muốn bạn vô tình, nó muốn bạn đầy những giận dữ và hận thù, nó muốn bạn vẫn còn yếu đuối, bắt chước - những bản sao. Nó không muốn bạn trở thành chư phật nguyên bản, Krishna hay Christ nguyên bản, không. Đó là lí do tại sao thông minh của bạn bị phá huỷ. Thiền là cần thiết chỉ để hoá giải điều xã hội đã làm. Thiền là phủ định: nó đơn giản phủ định hỏng hóc, nó phá huỷ ốm yếu. Và một khi ốm yếu qua đi, con người mạnh khoẻ của bạn tự khẳng định chính nó theo ý muốn của nó.
Và trong thế kỉ này điều này đã đi qua quá xa; giáo dục phổ cập đã thành tai hoạ. Và nhớ lấy, tôi không chống giáo dục, tôi đang chống nền giáo dục này. Còn có khả năng về một loại giáo dục khác, sẽ có ích trong việc mài sắc thông minh của bạn, không phá huỷ nó, không chất nặng nó với những sự kiện không cần thiết, không chất nặng nó với những thứ rác rưởi vô dụng - tri thức - không làm nặng gánh nó chút nào mà thay vì thế sẽ giúp cho nó trở nên toả sáng, tươi tắn, trẻ trung hơn.
Giáo dục này chỉ làm cho bạn có khả năng ghi nhớ; giáo dục kia sẽ làm cho bạn có khả năng sáng tỏ hơn. Giáo dục này phá huỷ tính sáng tạo của bạn; giáo dục kia sẽ giúp bạn trở thành sáng tạo hơn.
Chẳng hạn, giáo dục mà tôi thích có trong thế giới sẽ không yêu cầu đứa trẻ phải trả lời theo kiểu sáo rập cũ kĩ. Nó không cổ vũ câu trả lời có sẵn trong sách, nó không cổ vũ việc lặp lại, học vẹt, nó sẽ khuyến khích tính sáng tạo. Cho dù câu trả lời được sáng tác ra không hệt như câu trả lời chép sẵn, vẫn nên đánh giá cao đứa trẻ đã đưa ra câu trả lời mới cho vấn đề cũ. Chắc chắn câu trả lời của nó không thể đúng như câu trả lời của Socrates. Cũng tự nhiên thôi, một đứa trẻ nhỏ... câu trả lời của nó không thể hệt như câu trả lời của Albert Einstein, điều đó là tự nhiên. Nhưng đòi hỏi rằng câu trả lời của nó phải đúng như câu trả lời của Albert Einstein là điều ngu xuẩn. Nếu nó mang tính sáng tác thì nó đang theo đúng hướng: một ngày nào đó nó sẽ trở thành một Albert Einstein. Nếu nó cố gắng tạo ra cái gì đó mới - một cách tự nhiên nó có những giới hạn riêng, nhưng chỉ với nỗ lực của nó để cố tạo ra cái gì đó mới mẻ cũng đáng đánh giá cao, nên ca ngợi rồi.
Giáo dục không nên mang tính ganh đua, mọi người không nên bị đưa ra đánh giá lẫn nhau. Ganh đua mang tính rất bạo hành và rất huỷ diệt. Ai đó không giỏi về toán và bạn gọi người đó kém. Người đó có thể giỏi trong nghề mộc, nhưng chẳng ai nhìn vào việc đó. Ai đó không giỏi về văn chương và bạn gọi người đó là ngu - thế mà người đó giỏi về nhạc, về vũ.
Giáo dục thực sự sẽ giúp cho con người tìm ra cuộc sống của họ, nơi họ có thể sống tràn đầy: nếu một người được sinh ra để là thợ mộc, đó là đúng điều cho người đó làm, không ai ép buộc làm cái gì khác. Thế giới này có thể trở thành thế giới vĩ đại, thông minh nếu con người được phép là chính mình, được giúp là chính mình, được hỗ trợ theo mọi cách để là chính mình, và không ai tới và can thiệp - trong thực tế không ai thao túng đứa trẻ. Nếu nó muốn trở thành vũ công thế thì điều đó là tốt; vũ công là cần thiết, nhiều điệu vũ được cần tới trên thế giới. Nếu nó muốn trở thành nhà thơ, tốt; nhiều thơ đang được cần tới, chẳng bao giờ đủ cả. Nếu nó muốn trở thành thợ mộc hay ngư phủ, hoàn toàn tốt. Nếu nó muốn trở thành tiều phu, hoàn toàn tốt. Nó không cần phải trở thành tổng thống hay thủ tướng; trong thực tế nếu ít người trở nên quan tâm tới những mục tiêu này thì đó sẽ là phúc lành.
Ngay bây giờ mọi thứ đều loạn xạ. Người muốn trở thành thợ mộc đã trở thành bác sĩ, người muốn trở thành bác sĩ đã trở thành thợ mộc... mọi người đều ở vào vị trí của ai đó khác. Do đó quá nhiều không thông minh - mọi người đều đang làm việc của ai đó khác. Một khi bạn bắt đầu thấy điều đó, bạn sẽ cảm thấy tại sao mọi người đang ứng xử không thông minh.
Ở Ấn Độ chúng ta đã suy tư sâu sắc và chúng ta đã tìm ra một từ - swadharma, tự tính - cái chuyển tải ẩn ý vĩ đại nhất cho thế giới tương lai. Krishna đã nói: Swadharme nidhanam shreyah - điều hay là được chết trong tự tính riêng của bạn, theo đuổi tự tính của bạn. Para dharmo bhayavah baha - bản tính của ai đó khác là rất nguy hiểm. Bạn chớ trở thành kẻ bắt chước. Chỉ là chính bạn.
Tôi đã từng nghe...
Bill luôn luôn muốn đi săn nai sừng tấm, cho nên anh ta để dành đủ tiền rồi đi lên Rừng Bắc. Anh ta trang bị đủ thứ cần thiết ở đó và người chủ hiệu còn khuyên anh ta thuê anh chàng Pierre, người gọi nai sừng tấm giỏi nhất tại vùng đó.
"Đúng đấy," người chủ hiệu nói, "thuê Pierre thì đắt lắm, nhưng anh ta tạo ra dục tính trong lời gọi đến mức không con nai nào cưỡng nổi."
"Việc ấy làm như thế nào nhỉ?" Bill hỏi.
"Thế này," người kia nói, "Pierre sẽ phát hiện ra con nai ở khoảng cách ba trăm yard, rồi khum tay tạo ra lời gọi thứ nhất. Khi con nai nghe thấy thế nó sẽ bị kích động với ham muốn và lại gần hai trăm yard. Thế rồi Pierre sẽ gọi lần nữa, nhấn thêm một chút âm oomp trong đó, và con nai sẽ hăng hái nhảy tới với niềm hân hoan vui vẻ còn cách một trăm yard. Lần này Pierre thực sự đưa ra lời gọi có dục tính, kéo dài lời gọi hơn chút ít, thúc ép con nai, khuấy động ý định nhục dục, để nó tiến tới điểm chỉ còn cách anh có hai mươi nhăm yard. Và đấy là khoảnh khắc cho anh, anh bạn ạ, nhằm và bắn."
"Thế lỡ tôi bắn trượt thì sao?" Bill tò mò hỏi. "Ô, thế thì khủng khiếp lắm!" người kia nói. "Nhưng làm sao?" Bill hỏi
"Bởi vì thế thì anh Pierre đáng thương sẽ ăn nằm với con nai."
Điều đó đã xảy ra cho con người - bắt chước, bắt chước mãi. Con người đã hoàn toàn mất cái nhìn về thực tại của riêng mình. Thiền nhân nói: Tìm khuôn mặt nguyên thuỷ của bạn (bản lai diện mục).
Mật tông cũng nói như thế. Mật tông nói: Tìm ra cái đích thực của bạn. Bạn là ai? Nếu bạn không biết bạn là ai, bạn bao giờ cũng trong ngẫu nhiên nào đó - bao giờ cũng thế. Cuộc đời bạn sẽ là một chuỗi dài những ngẫu nhiên, và bất kì cái gì xảy ra cũng chẳng bao giờ thoả mãn cả. Bất mãn sẽ là hương vị duy nhất của cuộc đời bạn.
Bạn có thể quan sát điều đó quanh bạn. Tại sao bao nhiêu người trông đờ đẫn, chán chường đến thế, chỉ bằng cách nào đó sống qua ngày, bỏ qua thời gian cực kì quí giá mà họ không thể nào lấy lại được - và trôi qua với vẻ đờ đẫn thế, dường như chỉ chờ chết. Điều gì đã xảy ra với bao nhiêu người như thế? Tại sao họ không có cùng tươi tắn như cây cối? Tại sao con người không có cùng bài ca như chim chóc? Điều gì đã xảy ra cho con người?
Một điều đã xảy ra: Con người đã bắt chước, con người đã cố gắng để trở thành ai đó khác. Không ai ở tại nhà riêng của mình cả, mọi người đều đang gõ cửa nhà ai đó khác; do đó bất mãn, đờ đẫn, chán chường, khổ não...
Khi Saraha nói rằng thông minh là phẩm chất chính của thiền, ông ấy ngụ ý điều này: Người thông minh sẽ cố gắng chỉ là chính bản thân mình, với bất kì giá nào. Người thông minh sẽ không bao giờ sao chép, không bao giờ bắt chước, người đó không bao giờ là vẹt cả. Người thông minh sẽ lắng nghe lời gọi thực chất riêng của mình. Người đó sẽ cảm thấy bản thể riêng của mình và đi theo tương ứng, bất kể mạo hiểm nào. Có mạo hiểm! Khi bạn sao chép người khác, ít mạo hiểm hơn. Khi bạn không sao chép ai bạn một mình, có mạo hiểm!
Nhưng cuộc sống chỉ xảy ra cho những ai sống một cách hiểm nguy. Cuộc sống chỉ xảy ra cho những người mang tính phiêu lưu, những người dũng cảm, gần như liều lĩnh - chỉ với họ cuộc sống mới xảy ra. Cuộc sống không xảy ra cho những người hờ hững.
Và người thông minh tin cậy vào mình, tin cậy của người đó là tuyệt đối vào chính mình. Làm sao bạn có thể tin cậy vào ai khác nếu bạn thậm chí không thể tin cậy vào bản thân mình được?
Mọi người đến tôi và họ nói, "Chúng tôi muốn tin cậy vào thầy." Tôi hỏi họ, "Bạn có tin cậy vào bản thân mình không? Nếu bạn tin vào bản thân mình thì có khả năng để tin cậy tôi nữa, bằng không thì chẳng có khả năng nào." Làm sao bạn có thể tin cậy vào tôi nếu bạn không tin cậy vào bản thân bạn? Bạn là người gần gũi nhất với bản thân mình. Bạn có thể tin tôi nữa nếu bạn tin vào bản thân bạn. Nếu bạn tin vào bản thân mình, thế thì bạn sẽ tin vào tin cậy của bạn đối với tôi; bằng không chẳng có khả năng nào cả.
Thông minh là tin cậy vào bản thể của riêng bạn. Thông minh là phiêu lưu, xúc động, vui vẻ.
Thông minh là sống trong khoảnh khắc này, không khao khát tương lai.
Thông minh là không suy nghĩ về quá khứ và không bận tâm tới tương lai. Quá khứ không còn nữa, tương lai còn chưa tới. Thông minh là sử dụng tối đa khoảnh khắc hiện tại đang có sẵn. Tương lai sẽ tới từ nó. Nếu khoảnh khắc này đã được sống trong thích thú và vui vẻ, khoảnh khắc tiếp sẽ được sinh ra từ đó. Nó sẽ đem tới nhiều vui vẻ một cách tự nhiên, nhưng chẳng cần phải bận tâm về nó. Nếu hôm nay của tôi đã vàng son thì ngày mai của tôi sẽ còn vàng son hơn nữa. Nó sẽ đến từ đâu vậy? Nó trưởng thành từ hôm nay. Nếu kiếp này đã là phúc lành, kiếp sau của tôi sẽ là phúc lành cao hơn. Nó có thể đến từ đâu? Nó sẽ trưởng thành từ tôi, từ kinh nghiệm đã sống qua của tôi.
Cho nên người thông minh không bận tâm về thiên đường và địa ngục, cũng chẳng bận tâm về kiếp sau, thậm chí cũng chẳng bận tâm về Thượng đế, cũng chẳng bận tâm về linh hồn. Người thông minh đơn giản sống một cách thông minh, và Thượng đế cùng linh hồn và thiên đường và niết bàn - tất cả đều theo tới một cách tự nhiên.
Bạn sống trong việc tin; tin là không thông minh. Sống qua việc biết đi; việc biết là thông minh. Và Saraha hoàn toàn phải: Thông minh là thiền. Người không thông minh cũng thiền, nhưng chắc chắn họ thiền theo cách không thông minh. Họ nghĩ rằng bạn phải đi đến nhà thờ mỗi chủ nhật trong một giờ; điều đó được dành cho tôn giáo. Đây là cách không thông minh để có quan hệ với tôn giáo. Nhà thờ liên quan gì tới điều đó? Cuộc sống thực của bạn là trong sáu ngày, chủ nhật không phải là ngày thực của bạn. Bạn sẽ sống phi tôn giáo trong sáu ngày và rồi bạn đến nhà thờ chỉ trong một hay hai giờ - bạn đang định lừa ai vậy? Định lừa Thượng đế rằng bạn là người đi nhà thờ đều đặn chăng?
Hay nếu bạn cố vất vả thêm một chút thì mỗi ngày hai mươi phút buổi sáng và hai mươi phút buổi tối bạn làm Thiền siêu việt. Bạn ngồi nhắm mắt và lẩm nhẩm mật chú theo một cách rất ngu xuẩn - Om, Om, Om - còn làm mụ mẫm tâm trí hơn nữa. Việc lẩm nhẩm mật chú một cách máy móc lấy đi thông minh của bạn; nó không cho bạn thông minh. Nó tựa như lời ru con.
Trong suốt nhiều thế kỉ các bà mẹ đã biết về điều này. Bất kì khi nào đứa trẻ bất ổn và không muốn ngủ, người mẹ tới và cất lên lời ru. Đứa trẻ cảm thấy chán; rồi đứa trẻ không thoát được - thoát đi đâu đây? Người mẹ đang ôm nó trên giường. Cách duy nhất để trốn thoát là vào trong giấc ngủ, cho nên nó đi vào giấc ngủ; nó đơn giản đầu hàng. Nó nói, "Thật ngu mà thức bây giờ, vì mẹ đang làm cái việc chán ngắt thế. Có mỗi một câu mà mẹ cứ lặp đi lặp lại mãi!"
Có những câu chuyện mà mẹ và bà đều đem ra kể cho đứa trẻ khi chúng không chịu ngủ. Nếu bạn nhìn vào trong những câu chuyện này, bạn sẽ thấy một mẫu hình nào đó về việc lặp lại thường xuyên. Mới ngày hôm nọ tôi mới đọc một câu chuyện do bà kể cho đứa cháu nhỏ không chịu ngủ, vì nó không cảm thấy buồn ngủ ngay lúc đó. Thông minh của nó nói rằng nó hoàn toàn tỉnh thức, nhưng bà thì đang buộc nó ngủ. Bà có các việc khác cần làm, đứa trẻ không quan trọng.
Trẻ con rất lấy làm khó hiểu - mọi thứ dường như rất ngớ ngẩn. Khi chúng muốn ngủ vào buổi sáng, mọi người muốn đánh thức chúng dậy. Khi chúng không muốn đi ngủ thì mọi người buộc chúng phải ngủ. Chúng trở nên rất bối rối: đâu là vấn đề với mọi người đây? Khi giấc ngủ tới, tốt - đó là thông minh. Khi nó không tới thì cũng hoàn toàn tốt để tỉnh thức.
Cho nên bà già này bèn kể chuyện. Lúc đầu đứa trẻ còn thích thú, nhưng dần dần... Bất kì đứa trẻ thông minh nào cũng đều cảm thấy chán; chỉ có đứa ngu mới không cảm thấy chán.
Câu chuyện là...
Một người đi ngủ và mơ rằng người đó đang đứng trước một lâu đài lớn, và trong lâu đài có một nghìn lẻ một phòng. Cho nên người đó đi hết phòng nọ đến phòng kia - một nghìn phòng - rồi người đó đi tới phòng cuối cùng. Và có một cái giường đẹp đẽ trong đó, thế là người đó lăn lên giường, chìm vào giấc ngủ và mơ thấy mình đang đứng trước một cánh cửa của một toà lâu đài lớn có một nghìn lẻ một phòng. Thế là người đó lại đi vào một nghìn phòng, rồi người đó lại tới phòng thứ một nghìn lẻ một... rồi có một chiếc giường đẹp, thế là người đó lại ngủ và lại mơ rằng người đó đang đứng trước một lâu đài... Câu chuyện cứ thế mà tiếp diễn! Bây giờ thì đứa trẻ hỏi còn tỉnh táo được bao lâu nữa? Chỉ có từ sự tẻ ngắt đó mà đứa trẻ rơi vào giấc ngủ. Nó đang nói "Thôi kết thúc đi!"
Mật chú cũng làm điều tương tự. Bạn lẩm nhẩm Ram, Ram, Om, Om, Allah, Allah - hay bất kì thứ gì cũng vậy. Bạn cứ lẩm nhẩm, bạn cứ lặp lại. Bây giờ bạn đang làm hai việc, cả việc của bà và việc của cháu. Thông minh của bạn tựa như cháu, và việc học mật chú của bạn tựa như bà. Đứa trẻ cố dừng bạn lại, đòi quan tâm đến việc khác, nghĩ đến những cái đẹp đẽ - phụ nữ đẹp, cảnh trí đẹp - nhưng bạn tóm giữ nó và đưa nó lại với Om, Om, Om. Dần dần đứa trẻ bên trong của bạn cảm thấy rằng vô ích mà tranh đấu; đứa trẻ bên trong đi ngủ.
Thế đấy, mật chú có thể cho bạn giấc ngủ nào đó, nó là giấc ngủ tự thôi miên. Chẳng có gì sai trong việc này nếu bạn đang thấy khó ngủ - nếu bạn đang phải chịu chứng mất ngủ nó là tốt. Nhưng nó chẳng có liên quan gì tới tâm linh cả, nó là cách thiền rất không thông minh. Thế thì cách thiền thông minh là gì?
Cách thức thông minh là đem thông minh vào mọi thứ bạn đang làm. Bước đi, bước cho thông minh, với nhận biết; ăn, ăn cho thông minh, với nhận biết. Bạn có nhớ cứ mỗi khi ăn một cách thông minh, nên nghĩ về bạn đang ăn cái gì không? Đấy là chất bổ dưỡng, nó có giá trị bổ dưỡng nào không? Hay bạn chỉ đang tọng vào họng mà chẳng có chất bổ dưỡng gì?
Bạn đã bao giờ quan sát điều bạn làm chưa? Bạn hút thuốc... Thế thì thông minh là cần thiết: bạn đang làm gì đây? Chỉ hít khói thuốc vào rồi nhả nó ra - và đồng thời phá huỷ luôn cả phổi của bạn nữa? Và bạn đang thực sự làm điều gì vậy? Lãng phí tiền bạc, lãng phí sức khoẻ. Đem thông minh vào trong khi bạn đang hút thuốc, trong khi bạn đang ăn đi. Đem thông minh vào trong khi bạn đi và làm tình với người đàn bà hay đàn ông của mình. Bạn đang làm gì, bạn có yêu thực sự không? Đôi khi bạn làm tình theo thói quen - thế thì đó là xấu, thế thì đó là vô đạo đức.
Yêu phải rất có ý thức, chỉ thế thì nó mới trở thành lời nguyện. Trong khi làm tình với người đàn bà của bạn, bạn đang đích xác làm gì vậy? Dùng thân thể người đàn bà chỉ để tống bớt một số năng lượng đã trở thành quá nhiều với bạn sao? Hay bạn đang đền đáp sự kính trọng... bạn có yêu người đàn bà ấy không, bạn có kính trọng nào đó với người đàn bà này không? Tôi không thấy điều đó. Chồng không tôn trọng vợ mình, họ dùng vợ; vợ dùng chồng mình, họ không tôn trọng nhau. Nếu tôn kính không nảy sinh từ tình yêu, thì thông minh đang bị mất ở đâu đó. Bằng không bạn sẽ cảm thấy cực kì biết ơn người kia, và việc làm tình của bạn sẽ trở thành việc thiền lớn.
Dù bạn đang làm bất kì cái gì, đem phẩm chất của thông minh vào trong đó. Làm điều đó một cách thông minh - đó chính là điều thiền là gì. Và phát biểu của Saraha cực kì có ý nghĩa: Thông minh là thiền.
Thông minh phải lan toả khắp toàn bộ cuộc sống bạn, nó không phải là việc ngày chủ nhật. Và bạn không thể làm nó trong hai mươi phút rồi quên nó - thông minh phải giống như việc thở. Dù bạn đang làm bất kì cái gì - nhỏ, lớn, bất kì cái gì... lau nhà - cũng đều có thể làm một cách thông minh hay không thông minh. Và bạn biết rằng khi bạn làm nó một cách không thông minh, không có vui vẻ; bạn thi hành bổn phận, mang nó bằng cách nào đó.
Tôi đã từng nghe một câu chuyện minh hoạ về cách thức tình yêu có thể bị thu lại thành bổn phận và bị phá huỷ...
Chuyện xảy ra trong một lớp học trường dòng cho con gái lớp chín. Lớp đang học về tình yêu của người Ki tô giáo và ý nghĩa của nó đối với họ và cuộc sống của họ. Cuối cùng họ quyết định rằng tình yêu người Ki tô giáo nghĩa là 'làm việc gì đó đáng yêu cho một ai đó bạn không thích'. Trẻ con rất thông minh. Kết luận của chúng hoàn toàn phải. Nghe lại điều đó đi. Cuối cùng chúng quyết định rằng tình yêu người Ki tô giáo nghĩa là 'làm việc gì đó đáng yêu cho người mà bạn không thích'.
Thầy giáo gợi ý rằng trong tuần chúng có thể kiểm nghiệm khái niệm của chúng. Khi chúng trở lại lớp sau một tuần, thầy yêu cầu báo cáo. Một đứa con gái giơ tay và nói, "Con đã làm được điều gì đó!"
Thầy giáo nói, "Tuyệt vời! Con đã làm gì vậy?"
"Thế này," đứa con gái trả lời, "trong lớp học toán của con có một đứa bé ngốc nghếch..."
Thầy giáo nói, "Ngốc nghếch à...?"
Còn đứa con gái trả lời, "Đúng đấy, thầy biết... ngốc nghếch. Nó có bốn mắt, nó rất vụng về, và nó cao có gần một mét, và khi nó xuống phòng họp trong trường thì mọi người đều nói, "Đây rồi, đứa nhỏ ngốc nghếch tới rồi." Nó chẳng có bạn bè nào và chẳng ai mời nó tham dự nhóm nào, và ... thầy biết đấy, nó chỉ là ngốc nghếch."
Thầy giáo nói, "Thầy nghĩ thầy biết điều con định nói.
Con đã làm gì vậy?"
"Thế này, con bé ngốc nghếch đó trong lớp toán của con và nó gặp lúc không may. Con thì khá toán trong lớp nên con giúp nó làm bài tập về nhà."
"Tuyệt quá!" thầy giáo nói, "Rồi điều gì xảy ra?"
"Thế này, con đã giúp đỡ nó, và buồn cười là nó chẳng cám ơn con cho đủ, nhưng bây giờ con không thể tống khứ được nó!"
Nếu bạn đang làm điều gì đó như bổn phận - bạn không yêu, bạn không yêu nó và bạn đang làm nó chỉ như bổn phận - chẳng chóng thì chầy bạn sẽ bị nó bắt giữ và bạn sẽ khó gạt bỏ nó. Quan sát ngày hai mươi bốn giờ của bạn: bao nhiêu thứ bạn đang làm mà bạn không có hài lòng từ đó, bạn không trưởng thành lên được từ đó? Trong thực tế bạn muốn gạt bỏ chúng đi. Nếu bạn đang làm quá nhiều thứ trong cuộc đời mình mà bạn thực sự muốn tống khứ đi thì bạn đang sống không thông minh.
Người thông minh sẽ làm cuộc đời mình theo cách thức nó là bài thơ của tính tự phát, của tình yêu, của vui vẻ. Nó là cuộc sống của bạn và nếu bạn không đủ tốt với chính mình, ai sẽ đủ tốt với bạn? Nếu bạn để phí hoài nó, đấy không phải là trách nhiệm của ai đó khác. Tôi dạy bạn phải có trách nhiệm với chính mình. Đó là trách nhiệm đầu tiên; mọi thứ khác sẽ đến sau - mọi thứ khác! Ngay cả Thượng đế cũng đến sau, bởi vì ngài chỉ có thể tới khi bạn có đấy. Bạn là chính tâm điểm của thế giới của bạn, của sự tồn tại của bạn.
Cho nên hãy thông minh, đem phẩm chất của thông minh vào. Và bạn càng trở nên thông minh hơn, bạn càng có khả năng đem nhiều thông minh hơn vào cuộc sống của bạn. Từng khoảnh khắc riêng lẻ có thể trở thành chói sáng đến thế với thông minh... Thế thì không cần đến tôn giáo nào nữa, không cần đến thiền, không cần đến nhà thờ, không cần đến bất kì đền đài nào, không cần bất kì cái gì phụ thêm. Cuộc sống trong thực chất của nó đã là thông minh.
Sống một cách toàn bộ, hài hoà, trong nhận biết, và mọi thứ theo sau một cách đẹp đẽ. Cuộc sống của lễ hội đi theo chói sáng của thông minh.
Câu hỏi tiếp - cũng có liên quan:
Osho kính yêu, phục vụ mọi người theo bổn phận có phải là điều không tốt không?
Không, chẳng tốt tí nào, nó là xấu. Khi bạn làm việc gì đấy chỉ theo bổn phận, không có tình yêu, bạn đang làm hại bản thân bạn và bạn đang làm hại cả người khác nữa, bởi vì nếu bạn không làm việc đó từ tình yêu bạn sẽ cảm thấy rằng người khác phải biết ơn, bạn sẽ cảm thấy rằng bạn đã làm ơn cho người khác. Bạn sẽ đợi trả ơn - trong thực tế bạn sẽ tạo ra yêu cầu, thô thiển hay tinh vi: "Bây giờ, anh phải làm cái gì đó cho tôi, tôi đã làm quá nhiều cho anh rồi."
Khi bạn làm cái gì đó xuất phát từ tình yêu, bạn làm việc đó mà chẳng có ý nghĩ nào về đền đáp cả. Đấy không phải là mặc cả, bạn làm điều đó bởi vì bạn hạnh phúc khi làm nó; người kia không phải biết ơn. Không phải vì tình yêu không có đền đáp, tình yêu được đền đáp hàng nghìn lần - nhưng duy nhất tình yêu được đền đáp, không bao giờ có bổn phận. Trong thực tế nếu bạn đang thực thi bổn phận với ai đó, người ấy sẽ chẳng bao giờ có khả năng tha thứ cho bạn. Bạn có thể thấy điều ấy ở con trẻ: chúng chẳng bao giờ có thể tha thứ được cho bố mẹ chúng. Bố mẹ chúng phải làm bổn phận lớn. Thật khó mà tha thứ cho những người đang thực thi bổn phận.
Kính trọng nảy sinh với những người đã yêu bạn, không theo bất kì nghĩa bổn phận nào mà chỉ từ vui vẻ tột đỉnh. Thấy khác biệt này. Mẹ yêu bạn chỉ bởi vì bà ấy cảm thấy tình yêu với bạn; dù bạn có đền đáp hay không thì cũng chẳng can hệ gì. Không có mặc cả trong đó; đấy không phải là hợp đồng, đấy không phải là việc kinh doanh. Nếu bạn không đền đáp, bà ấy cũng chẳng bao giờ nói tới, bà ấy sẽ chẳng bao giờ nghĩ tới việc đó. Trong thực tế bà ấy đã đạt tới nhiều vui vẻ trong khi yêu bạn đến mức còn gì nữa đâu để bà ấy trông đợi?
Người mẹ bao giờ cũng cảm thấy rằng bà ấy không thể làm được nhiều như bà ấy muốn làm. Nhưng nếu người mẹ đang làm việc đó theo bổn phận, bà ấy cảm thấy rằng bà ấy đã làm quá nhiều và bạn đã phản bội bà ấy, bạn đã không đền đáp tình yêu của bà ấy. Và bà ấy sẽ thường xuyên nhồi nhét vào đầu bạn rằng bà ấy đã làm cái này cái kia, và rằng bà ấy đã cưu mang bạn suốt chín tháng mười ngày trong bụng... rồi bà ấy còn kể đi kể bao nhiêu chuyện. Điều đó chẳng giúp tạo ra được tình yêu, nó đơn giản giúp cho li tán. Trẻ con trở nên rất, rất giận.
Tôi biết một đứa trẻ... Tôi đã ở với gia đình đó, và người mẹ lôi đứa con trai ra trước tôi. Họ muốn tôi dạy cho thằng bé đôi điều bởi vì nó rất vô ơn. Tôi biết rất rõ gia đình này; tôi biết cả người bố và người mẹ, cho nên tôi biết tại sao nó vô ơn. Họ đã làm tất cả những gì họ có thể làm nhưng bao giờ cũng xuất phát từ cảm giác nghĩa vụ.
Tôi bảo họ, "Các bạn chịu trách nhiệm. Các bạn chưa bao giờ yêu thằng bé cả, nó cảm thấy bị tổn thương. Các bạn chưa bao giờ cho phép nó cảm thấy có giá trị. Tình yêu của các bạn không phải là tình yêu, nó chỉ tựa như tảng đá cứng đè lên trái tim thằng bé. Bây giờ nó lớn lên và có khả năng nổi dậy chống các bạn, đó là lí do tại sao nó nổi dậy."
Đứa bé nhìn tôi với lòng biết ơn... rồi oà khóc. Nó nói, "Bất kì ai đến gia đình này, bất kì vị khách nào, bất kì bạn bè nào, con cũng đều bị đem ra trước toà án - mọi người đều phải dạy cho con. Thầy là người đầu tiên... Đây đúng là trường hợp như thế. Những người này đã tra tấn con còn mẹ con thì suốt ngày ca cẩm, "Tao cưu mang mày trong bụng suốt chín tháng mười ngày". Còn con thì bảo với mẹ, "Nhưng con có yêu cầu mẹ làm như thế đâu. Điều ấy chẳng liên quan gì với con cả, đấy là việc của mẹ, mẹ quyết định thế. Thế sao mẹ không phá thai đi? Con đâu có can thiệp vào. Tại sao trước hết mẹ đã mang thai? Con có xin vào vị trí ấy đâu!" Và tôi biết nó đang giận, nhưng nó phải.
Bây giờ bạn hỏi: "Phục vụ mọi người theo bổn phận có phải là điều không tốt không?" Không, trong thực tế nếu bạn phục vụ mọi người theo bổn phận, bạn sẽ trở thành kẻ tra tấn họ, bạn sẽ trở thành rất chi phối họ. Đấy là cách chi phối, đấy là chính trị.
Bắt đầu từ việc xoa bóp chân họ, chẳng mấy chốc bạn sẽ leo lên cổ họ, chẳng mấy chốc bạn sẽ giết họ. Và cũng tự nhiên, khi bạn bắt đầu xoa bóp chân họ, họ sẽ duỗi chân ra, họ nói "tốt lắm" - rồi họ chẳng biết cái gì sẽ xảy ra.
Mọi công bộc chẳng chóng thì chầy cũng đều trở thành chính khách. Đấy là đúng cách để bắt đầu cuộc đời chính trị của bạn: trở thành người phục vụ quần chúng. Phục vụ mọi người theo nghĩa bổn phận và thế thì chẳng chóng thì chầy bạn có thể nhảy lên đầu họ, thế thì bạn có thể khai thác họ. Thế thì bạn có thể chà nát họ, và họ thậm chí chẳng thể thốt ra một tiếng kêu nào bởi vì bạn là công bộc. Để trở thành thầy của nhân dân, việc bắt đầu là từ phục vụ quần chúng.
Toàn bộ cách tiếp cận của tôi ở đây là để làm cho bạn tỉnh táo với những cái bẫy này. Đấy là các trò, trò bản ngã. Nhân danh khiêm tốn, khiêm nhường, phục vụ, bạn đang tiến hành trò bản ngã. Hãy làm, nhưng chỉ làm từ tình yêu; bằng không thì đừng làm. Xin chớ có làm. Tốt hơn cả là bạn đừng làm gì cả.
Bạn sẽ có khả năng làm, bởi vì chẳng ai có thể không làm một cách liên tục. Năng lượng được tạo ra, và bạn phải đem cho nó - nhưng cho từ tình yêu. Khi bạn cho từ tình yêu, bạn cảm thấy biết ơn người khác bởi vì người đó đã chấp nhận tình yêu của bạn, người đó đã chấp nhận năng lượng của bạn, người đó đã chia sẻ với bạn, người đó đã đỡ gánh nặng cho bạn.
Làm chỉ khi bạn có thể cảm thấy biết ơn người mà bạn đã làm cho, không vì cái gì khác.
Câu hỏi thứ ba:
Osho kính yêu, tại sao ghen bao giờ cũng theo sau yêu như cái bóng?
Ghen chẳng liên quan gì với yêu. Trong thực tế cái gọi là yêu của bạn cũng chẳng liên quan gì với yêu cả. Đấy là những lời lẽ hoa mĩ bạn dùng mà chẳng biết chúng nghĩa là gì, chẳng kinh nghiệm được chúng nghĩa là gì. Bạn cứ dùng từ yêu: bạn dùng nó nhiều đến mức bạn quên mất sự kiện là bạn còn chưa kinh nghiệm nó. Đấy là một trong những nguy hiểm của việc dùng những lời đẹp đẽ: 'Thượng đế', 'tình yêu', 'niết bàn', 'lời nguyện' - toàn những lời đẹp. Bạn vẫn cứ dùng chúng, bạn vẫn cứ lặp lại chúng, và dần dần bởi chính việc lặp lại đó mà làm cho bạn có cảm giác dường như bạn biết về chúng.
Bạn biết gì về yêu? Nếu bạn biết điều gì đó về yêu, bạn không thể hỏi câu hỏi này, bởi vì ghen chẳng bao giờ hiện diện trong yêu. Và bất kì khi nào ghen hiện diện, thì yêu không hiện diện. Ghen không phải là một phần của yêu, ghen là một phần của sở hữu. Sở hữu chẳng liên quan gì với yêu cả. Bạn muốn sở hữu; qua sở hữu bạn cảm thấy mạnh, lãnh thổ của bạn lớn hơn. Và nếu ai đó khác định xâm lấn vào lãnh thổ của bạn, bạn giận dữ. Hay nếu ai đó có ngôi nhà lớn hơn ngôi nhà của bạn, bạn ghen tị. Hay nếu ai đó định tước quyền sở hữu tài sản của bạn, bạn ghen và giận dữ. Nếu bạn yêu, ghen là không thể được, điều ấy không thể có một chút nào.
Tôi đã từng nghe...
Cao trên vùng lạnh cóng Yukon có hai người đánh bẫy đang dừng lại ở nơi dân cư cuối cùng để lấy lương thực chuẩn bị cho mùa đông tối tăm lâu dài. Sau khi họ đã chất đầy các cỗ xe trượt tuyết với bột mì, đồ hộp, dầu lửa, diêm và đạn dược, họ đã sẵn sàng cho chuyến đi bằng xe chó kéo trong sáu tháng trong vùng hoang vu.
"Đợi một chút anh bạn," người giữ kho gọi họ, "Sao các anh không lấy một trong những thứ này?" Và ông ta chỉ cho họ một cái bàn lớn cong như chiếc đồng hồ cát.
"Cái gì thế này?" Một trong những người đánh bẫy hỏi.
Người giữ kho nháy mắt. "Nó được gọi là cái bàn tình yêu. Các anh có thể ôm ấp nó khi các anh đơn độc."
"Chúng tôi sẽ lấy hai chiếc!" Bọn họ kêu lên.
Sáu tháng sau một trong những người đánh bẫy, râu ria tua tủa, mặt mũi hốc hác trở .
"Bạn thân của anh đâu rồi?" người chủ kho hỏi.
"Phải bắn nó rồi," người đánh bẫy lầm bầm, "tôi bị nhiễm lộn xộn từ nó xung quanh cái bàn tình yêu của tôi."
Ghen chẳng liên quan gì với yêu cả. Nếu bạn yêu người đàn bà của mình, làm sao bạn có thể ghen được? Nếu bạn yêu người đàn ông của mình, làm sao bạn có thể ghen được? Nếu người đàn bà của bạn cười với ai đó khác, làm sao bạn có thể ghen được? Bạn sẽ hạnh phúc; chính là người đàn bà của bạn đang hạnh phúc. Hạnh phúc của cô ấy là hạnh phúc của bạn - làm sao bạn có thể nghĩ những điều chống hạnh phúc của cô ấy?
Nhìn, quan sát đi. Bạn cười câu chuyện này nhưng nó đang xảy ra ở mọi nơi, trong mọi gia đình. Vợ thậm chí còn ghen cả với tờ báo nếu chồng chúi mũi vào đọc báo nhiều quá. Cô ấy tới và vò nó đi, cô ấy trở nên ghen. Tờ báo đang thay thế cô ấy. Trong khi cô ấy hiện diện, làm sao bạn dám đọc báo? Đấy là xúc phạm! Khi cô ấy có đấy, bạn phải bị cô ấy sở hữu hoàn toàn, thậm chí một tờ báo cũng không được... Tờ báo trở thành kẻ tình địch, cho nên nói gì về người khác? Nếu vợ hiện diện và chồng bắt đầu nói tới người đàn bà khác và trông có vẻ hơi hạnh phúc - điều này cũng tự nhiên... mọi người đều mệt mỏi với nhau; bất kì cái gì mới và người ta cảm thấy một chút xúc động - bây giờ người vợ giận dữ. Bạn có thể biết rõ rằng nếu một đôi đang đi bên nhau và người đàn ông trông có vẻ buồn thì người đó là người chồng đã cưới người đàn bà đó. Nếu người đó trông có vẻ sung sướng thì người đó không cưới người đàn bà đó, cô ấy không phải là vợ anh ta.
Có lần tôi đi trong một chuyến xe lửa và có một người đàn bà trong cùng khoang. Cứ tại mỗi ga một người đàn ông tới... khi thì anh ta mang chuối, khi thì anh ta mang trà và kem rồi thứ này thứ nọ.
Tôi hỏi cô ấy, "Người đàn ông này là ai vậy?" Cô ấy nói, "Anh ấy là chồng cháu."
Tôi nói, "Tôi không thể tin cậy được điều đó, tôi không thể tin điều đó. Anh chị cưới nhau đã lâu chưa?"
Cô ấy trở nên hơi lúng túng, cô ấy nói, "Vì bác cứ khăng khăng như thế, chúng cháu chưa cưới nhau. Nhưng làm sao bác biết được việc ấy?"
Tôi nói, "Tôi chưa bao giờ thấy bất kì anh chồng nào ga nào cũng tới như thế cả. Một khi anh chồng tống khứ được cô vợ thì anh ta sẽ chỉ tới ở ga cuối với hi vọng rằng cô ấy đã biến mất ở đâu đó giữa đường. Mỗi ga lại đem một thứ gì tới... thứ này thứ nọ... rồi chạy đi chạy lại từ toa của anh ta..."
Cô ấy nói, “Bác phải đấy, anh ấy không phải là chồng cháu. Anh ấy chỉ là bạn của chồng cháu."
"Thảo nào - thế thì không có vấn đề gì...!"
Bạn không thực sự trong tình yêu với người đàn bà của mình, hay với người đàn ông của mình, hay với bạn bè của bạn. Nếu bạn đang trong tình yêu, hạnh phúc của người kia là hạnh phúc của bạn. Nếu bạn đang yêu thì bạn sẽ không tạo ra bất kì sở hữu nào.
Yêu có khả năng đem cho tự do hoàn toàn. Chỉ yêu mới có khả năng cho tự do hoàn toàn. Và nếu tự do không được cho, nó là một cái gì khác, không phải yêu. Nó là một kiểu trò bản ngã nào đó. Bạn có người đàn bà đẹp; bạn muốn trưng cho mọi người trong khắp thành phố rằng bạn có người đàn bà đẹp - hệt như thứ của cải. Hệt như khi bạn có chiếc xe hơi và bạn đang trong xe muốn cho mọi người biết rằng không ai có chiếc xe đẹp như thế, hệt như trường hợp với người đàn bà của bạn. Bạn đeo nhẫn kim cương cho cô ấy - nhưng không phải từ tình yêu. Cô ấy là vật trang điểm cho bản ngã của bạn. Bạn mang cô ấy hết câu lạc bộ này đến câu lạc bộ khác, nhưng cô ấy vẫn còn bám vào bạn và liên tục trưng ra rằng cô ấy thuộc về bạn. Bất kì xâm phạm nào vào quyền của bạn đều làm bạn giận dữ, bạn có thể giết người đàn bà... người bạn nghĩ là bạn yêu.
Có bản ngã rất lớn vận hành ở mọi nơi. Chúng ta muốn mọi người đều giống như đồ vật. Chúng ta sở hữu họ giống như đồ vật, chúng ta thu con người thành đồ vật. Đấy cũng là thái độ chung về mọi vật.
Tôi đã từng nghe...
Một giáo sĩ Do Thái và một linh mục là hàng xóm nhau và có một chút ít "ganh đua" giữa họ. Nếu Cohens có chiếc xe ngựa mới làm thì Cha O'Flynn có xe với tốp ngựa... và sự việc cứ sánh đôi như vậy. Một hôm linh mục đem về xe Jaguar mới, cho nên giáo sĩ phải mua xe Bentley. Khi giáo sĩ nhìn ra cửa sổ thì thấy rằng linh mục đang tưới nước lên trên nóc máy ô tô. Ông ta mở cửa sổ ra và nói to, "Bác cũng biết đấy không phải là cách đổ đầy bộ toả nhiệt."
"A ha!" linh mục nói, "tôi đang làm lễ rửa tội cho nó bằng nước thánh - như thế còn nhiều hơn cả việc bác làm cho chiếc xe của bác."
Một chút sau đó linh mục sửng sốt nhìn thấy giáo sĩ đang nằm trên đường, cưa sắt trong tay, đang cưa đoạn cuối cùng của ống xả xe ông ấy.
Đó là tâm trí - liên tục trong đua tranh. Bây giờ ông ta đang cắt bao qui đầu. Ông ta phải làm việc gì đó. Đó là cách thức chúng ta đang sống, cách thức của bản ngã. Bản ngã không biết tình yêu, bản ngã không biết tình bạn, bản ngã không biết từ bi. Bản ngã chỉ gây hấn, bạo hành.
Và bạn hỏi: "Tại sao ghen luôn bám lấy yêu như cái bóng?"
Chẳng bao giờ như thế cả. Yêu không tạo ra hình bóng chút nào. Yêu trong suốt đến độ nó không tạo ra hình bóng. Yêu không phải là vật rắn, nó trong suốt. Không có hình bóng nào được tạo ra từ yêu cả. Yêu là hiện tượng duy nhất trên trái đất không tạo ra hình bóng.
Câu hỏi thứ tư:
Osho kính yêu, kìm nén là gì?
Kìm nén là sống một cuộc sống mà bạn không định sống, kìm nén là làm những điều bạn chẳng bao giờ muốn làm; kìm nén là trở thành người mà bạn không muốn thế. Kìm nén là cách phá huỷ bản thân bạn, kìm nén là tự tử - rất chậm dĩ nhiên, nhưng rất chắc chắn, sự đầu độc chậm chạp. Diễn đạt là cuộc sống; kìm nén là tự tử.
Đây là thông điệp của Mật tông: Đừng sống cuộc sống kìm nén, bằng không bạn không sống chút nào cả. Sống một cuộc sống diễn đạt, sáng tạo, vui vẻ. Sống theo cách Thượng đế mong muốn bạn sống; sống một cách tự nhiên. Và chớ có sợ các tu sĩ. Lắng nghe bản năng mình, lắng nghe thân thể mình, lắng nghe trái tim mình, lắng nghe thông minh của bạn. Phụ thuộc vào chính bạn, và đi bất kì đâu mà tự phát của bạn đưa tới, bạn sẽ chẳng bao giờ lúng túng cả. Và đi một cách tự phát với cuộc sống tự nhiên của bạn, một ngày nào đó bạn chắc chắn sẽ tới cánh cửa của điều thiêng liêng.
Bản tính bạn là Thượng đế bên trong bạn. Sức kéo của bản tính đó là sức kéo của Thượng đế bên trong bạn. Chớ nghe những kẻ đầu độc, lắng nghe sức kéo của tự nhiên. Vâng, tự nhiên cũng chưa đủ: còn có cả tự nhiên cao hơn - nhưng cái cao hơn đến từ cái thấp hơn, hoa sen trưởng thành từ bùn. Qua thân thể mà linh hồn trưởng thành. Qua dục mà samadhi trưởng thành.
Nhớ lấy, qua thức ăn mà tâm thức trưởng thành. Ở phương Đông chúng ta thường nói: Annam Brahma - thức ăn là Thượng đế. Kiểu khẳng định gì thế này, rằng thức ăn là Thượng đế? Thượng đế trưởng thành từ thức ăn: cái thấp nhất được gắn với cái cao nhất, cái nông nhất được gắn với cái sâu nhất.
Bây giờ các tu sĩ vẫn đang dạy bạn kìm nén phần thấp. Và họ rất logic. Họ chỉ quên mỗi một điều - rằng Thượng đế phi logic. Họ rất logic và điều đó hấp dẫn bạn, đó là lí do tại sao bạn đã lắng nghe suốt bao nhiêu thời đại và đi theo họ. Điều đó hấp dẫn bạn bởi lí do nếu bạn muốn đạt tới cái cao hơn thì đừng nghe lời cái thấp hơn. Điều đó dường như logic: nếu bạn muốn lên cao, bạn không thể đi xuống thấp được. Thế thì đừng đi xuống thấp, hãy đi lên cao - điều ấy rất hợp lí. Chỉ có mỗi điều rắc rối là Thượng đế không hợp lí.
Mới hôm nọ Dhruva vừa nói chuyện với tôi. Trong nhóm Sahaj của anh ta đôi khi có một số khoảnh khắc mà toàn thể nhóm rơi vào im lặng - im lặng không từ đâu cả, im lặng đến từ trời xanh. Và những khoảnh khắc im lặng đó cực kì đẹp đẽ làm sao. Và anh ta nói, "Những khoảnh khắc này bí ẩn thế. Chúng tôi không chế ngự chúng, chúng tôi không nghĩ về chúng, chúng chỉ thỉnh thoảng tới. Nhưng khi chúng tới toàn thể nhóm lập tức cảm thấy sự hiệu diện của cái gì đó thiêng liêng, hay cái gì đó cao cả, cái gì đó còn lớn hơn mọi người khác. Và mọi người lập tức trở nên nhận biết rằng cái gì đó đang hiện diện, cái gì đó bí ẩn. Và mọi người đều đi vào im lặng trong những khoảnh khắc đó."
Bây giờ tâm trí logic của anh ta nghĩ, "Như vậy sẽ tốt nếu mình có thể làm cho toàn thể nhóm trở thành im lặng."
Anh ta phải bắt đầu nghĩ, "Nếu những khoảnh khắc đó - một đôi lần thôi - đẹp đẽ đến thế thì tại sao không làm cho toàn thể nhóm im lặng?" Tôi nói, "Cách bạn nghĩ là như thế đấy - logic, mà Thượng đế không logic. Nếu bạn cứ giữ im lặng những khoảnh khắc đó sẽ chẳng bao giờ quay lại nữa."
Có một cực trong cuộc sống. Cả ngày bạn làm việc vất vả, bạn chẻ củi, rồi đến đêm bạn đi vào giấc ngủ say nhất. Bây giờ điều logic là - bạn có thể nghĩ một cách logic, đó là toán học - sáng hôm sau bạn có thể nghĩ, "Cả ngày mình đã làm việc nhiều thế và mệt mỏi, thế mà vẫn có giấc ngủ say đến thế. Nếu mình thực hiện nghỉ cả ngày thì mình sẽ còn có giấc ngủ say hơn nữa." Cho nên hôm sau bạn cứ nằm dài trong ghế nghỉ, bạn thực hành nghỉ. Bạn có nghĩ là bạn sẽ có giấc ngủ say không? Bạn sẽ mất ngay cả giấc ngủ thông thường. Đấy là cách thức người giầu phải chịu đựng chứng mất ngủ.
Thượng đế phi logic. Thượng đế đem giấc ngủ cho người ăn xin, người đã làm việc cả ngày, đi hết chỗ nọ chỗ kia trong mùa hè nóng bức, đi ăn xin. Thượng đế đem giấc ngủ say cho người lao động, cho người đẽo đá, cho tiều phu. Cả ngày họ đã mệt mỏi... từ mệt mỏi đó họ đi vào giấc ngủ say.
Đây là một cực. Bạn càng cạn kiệt năng lượng, bạn càng cần ngủ, bởi vì bạn chỉ có thể thu được nhiều năng lượng từ giấc ngủ say. Nếu bạn dùng hết năng lượng của mình, bạn tạo ra tình huống để cho bạn chìm vào giấc ngủ say; Thượng đế phải cho bạn giấc ngủ say. Nếu bạn không làm việc chút nào thì không có nhu cầu. Bạn đã không dùng hết năng lượng được trao cho bạn, cho nên phỏng có ích gì cho bạn thêm? Năng lượng chỉ được trao cho những người dùng nó.
Bây giờ Dhruva mang tính logic. Anh ta nghĩ, "Nếu chúng ta làm cho cả nhóm im lặng..." Nhưng ngay cả một vài khoảnh khắc ấy rồi cũng sẽ bị lỡ, và toàn thể nhóm sẽ trở thành rất, rất hay tán gẫu bên trong. Tất nhiên nhìn bên ngoài họ vẫn còn im lặng, nhưng tâm trí của họ chạy phát rồ bên trong. Ngay bây giờ họ đang làm việc vất vả, họ đang bầy tỏ các xúc động, đang thanh tâm, đang đem mọi thứ lên, tống mọi thứ ra; họ đang trở nên bị cạn kiệt. Thế rồi tới vài khoảnh khắc khi họ bị cạn kiệt đến mức chẳng còn gì để tống ra nữa. Trong khoảnh khắc đó, bỗng nhiên có tiếp xúc; im lặng giáng xuống.
Nghỉ ngơi bắt nguồn từ lao động, im lặng bắt nguồn từ biểu lộ. Đấy là cách Thượng đế làm việc. Cách thức của ngài rất phi lí. Bây giờ nếu bạn thực sự muốn được an toàn bạn sẽ phải sống một cuộc sống bất an. Nếu bạn thực sự muốn sống, bạn sẽ phải sẵn sàng chết vào bất kì lúc nào. Đấy là cái phi logic của Thượng đế! Nếu bạn thực sự muốn đúng đắn chân thực, bạn sẽ phải mạo hiểm. Kìm nén chỉ là cách tránh mạo hiểm.
Chẳng hạn, bạn đã được dạy đừng bao giờ giận dữ và bạn nghĩ rằng người không bao giờ giận dữ nhất định là người rất đáng yêu. Bạn lầm. Người không bao giờ giận dữ sẽ không thể nào yêu được. Chúng đến cùng nhau, chúng thường trong cùng một bọc. Người thực sự yêu đôi khi cũng thực sự giận dữ. Nhưng cái giận của người đó là đẹp, nó xuất phát từ tình yêu. Năng lượng của người đó nóng, và bạn sẽ không cảm thấy tổn thương bởi giận dữ của người đó. Trong thực tế, bạn sẽ cảm thấy biết ơn là người đó đã giận dữ.
Bạn đã bao giờ quan sát điều đó chưa? Nếu bạn yêu ai đó và bạn làm việc gì đó rồi người kia thực sự giận dữ, giận dữ thẳng thắn, bạn cảm thấy biết ơn bởi vì người đó đã yêu bạn nhiều đến mức người đó có thể đảm đương được giận dữ. Bằng không tại sao...? Khi bạn không muốn đảm đương giận dữ bạn vẫn còn lễ phép. Khi bạn không muốn đảm đương điều gì đó bạn không muốn nhận bất kì mạo hiểm nào, bạn cứ mỉm cười; điều ấy chẳng thành vấn đề. Nếu con bạn định nhảy xuống vực thẳm liệu bạn vẫn còn không giận được không? Bạn sẽ không kêu to lên chứ, bạn sẽ không trở thành một năng lượng sôi sục chứ? Bạn có tiếp tục mỉm cười được không? Điều ấy là không thể được.
Có một câu chuyện...
Ngày xưa câu chuyện đã xảy ra ở toà án Solomon, có hai người đàn bà đánh nhau kịch kiệt để giành một đứa trẻ. Cả hai đều lu loa rằng đứa trẻ là của mình. Thật rất khó phân xử - quyết định thế nào đây? Đứa trẻ quá nhỏ nên nó chưa nói được điều gì.
Solomon nhìn sự việc và nói, "Có một điều ta sẽ làm để phân xử - ta sẽ chặt đôi đứa trẻ này và chia cho mỗi người một nửa. Đấy là cách duy nhất. Ta phải công bằng và vô tư; cả hai bên đều chẳng có bằng chứng nào chứng tỏ đứa trẻ thuộc về A hay B. Cho nên với tư cách nhà vua ta quyết định: Chặt đôi đứa trẻ và chia đều cho mỗi bên một nửa.
Người đàn bà đang ôm đứa trẻ tiếp tục mỉm cười, bà ta rất vừa ý. Nhưng người đàn bà kia thì trở thành điên dại dường như bà ấy muốn giết chết nhà vua! Bà ấy nói, "Bệ hạ nói gì vậy? Bệ hạ điên à?" Bà ấy đang trong cơn cuồng nộ. Bà ấy không còn là người đàn bà bình thường nữa, bà ấy là hiện thân của giận dữ, bà ấy là ngọn lửa! Và người đàn bà này nói, "Nếu đấy là công bằng thì tôi xin dẹp lời yêu cầu của mình; hãy để cho đứa trẻ ở với người đàn bà kia. Đứa trẻ thuộc về bà ấy, nó không phải là con tôi!" Giận dữ, nước mắt dàn dụa khắp khuôn mặt bà ta.
Còn nhà vua thì nói, "Đứa trẻ thuộc về bà. Bà hãy giữ lấy nó. Người đàn bà kia chỉ là giả dối, không thật." Người đàn bà kia không thể biểu lộ được cái gì - và đứa trẻ sẽ bị giết chết! Thực tế bà ta vẫn tiếp tục cười, chẳng thành vấn đề gì với bà ta cả.
Khi bạn yêu bạn có thể giận. Khi bạn yêu bạn có thể đảm đương được điều đó. Nếu bạn yêu chính mình - và phải như thế trong cuộc sống, bằng không bạn sẽ bỏ lỡ cuộc sống của mình - bạn sẽ không bao giờ kìm nén, bạn sẽ bầy tỏ bất kì cái gì cuộc sống đem lại. Bạn sẽ bầy tỏ nó - cả vui vẻ, nỗi buồn, đỉnh điểm, đáy điểm, cả ngày, cả đêm.
Nhưng bạn đã được nuôi dưỡng để trở nên giả dối, bạn đã được nuôi dưỡng theo cách để trở thành kẻ đạo đức giả. Khi bạn cảm thấy giận bạn vẫn cứ nở nụ cười tô vẽ. Khi bạn đang cuồng nộ bạn kìm nén cơn cuồng nộ đó. Khi bạn cảm thấy dâm dục bạn kìm nén nó và bạn cứ tụng mật chú. Bạn chẳng bao giờ đúng với cái bên trong bạn.
Chuyện xảy ra...
Joe và con gái nhỏ của anh ta Midge làm một chuyến đi tới công viên giải trí; trên đường họ dừng lại ăn một bữa thịnh soạn. Tại công viên họ tới một gian hàng bánh mì kẹp thịt và Midge kêu ầm lên, "Bố ơi, con muốn..." Joe dừng con lại và mua cho con một chiếc bánh với đủ rau thơm. Đến quầy ngô rang Midge lại la hét, "Bố ơi, con muốn..." Joe cắt lời con và mua cho nó ngô rang.
Khi họ đến hàng kem, cô bé Midge lần nữa lại kêu lên, "Bố ơi, con muốn..." Joe lại dừng con nhưng lần này nói, "Con muốn, con muốn! Bố biết cái con muốn - kem chứ gì!"
"Không, bố ạ," nó đoan chắc, "Con muốn nôn."
Đấy là điều nó muốn ngay từ ban đầu - nhưng ai nghe?
Kìm nén là không chịu nghe bản tính của bạn. Kìm nén là thủ đoạn để phá huỷ bạn.
Mười hai gã trọc đầu, lũ quấy rối, bước vào một tiệm rượu với áo vét Levi cài kín và đủ mọi trang bị. Chúng bước tới chủ quán và nói, "Mười ba cốc bia đắng, mau lên."
"Nhưng các cậu chỉ có mười hai người." "Này, chúng tao muốn mười ba cốc bia đắng."
Thế là chủ quán đưa bia cho chúng và tất cả chúng ngồi xuống. Có một ông già nhỏ bé đang ngồi trong góc và tên trưởng nhóm trọc đầu bước tới ông lão và nói, "Ông đấy à, cha nội, đây là cốc bia cho ông."
Ông già nhỏ bé đáp, "Cám ơn, cám ơn - cậu thực hào phóng, cậu bạn trẻ."
"Được thôi, chúng tôi không băn khoăn khi giúp đỡ người què cụt."
"Nhưng tôi đâu có què."
"Ông sẽ què nếu ông không mua lượt bia tiếp."
Đấy là điều kìm nén là gì: nó là thủ đoạn làm què quặt bạn. Nó là thủ đoạn phá huỷ bạn, nó là thủ đoạn làm yếu bạn. Nó là thủ đoạn để đặt bạn chống lại chính mình: nó là cách tạo ra xung khắc bên trong bạn, và bất kì khi nào một người trong xung khắc với mình, tất nhiên người đó rất yếu.
Xã hội đã chơi một trò chơi lớn: nó đẩy mọi người chống lại chính mình. Cho nên bạn liên tục tranh đấu bên trong với chính mình, bạn không còn năng lượng nào để làm cái gì khác. Bạn không thể thấy nó đang xảy ra cho bạn đấy sao? Liên tục tranh đấu... Xã hội đã phân chia bạn thành một con người chia chẻ, nó làm cho bạn thành tinh thần phân liệt và nó làm bạn lẫn lộn. Bạn đã trở thành khúc gỗ trôi giạt: bạn không biết mình là ai, bạn không biết bạn đang đi đâu. Bạn không biết bạn đang làm gì ở đây, bạn không biết tại sao bạn lại ở đây ngay chỗ đầu tiên. Nó đã làm bạn thực sự lẫn lộn. Và từ lẫn lộn này mới sinh ra các lãnh tụ lớn: Aldolf Hitler, Mao Trạch Đông, Josef Stalin. Và từ lẫn lộn này nảy sinh giáo hoàng Vatican, từ lẫn lộn này cả nghìn lẻ một thứ nảy sinh ra. Nhưng bạn bị phá huỷ.
Mật tông nói cần phải diễn đạt - nhưng nhớ, diễn đạt không có nghĩa vô trách nhiệm. Mật tông nói: diễn đạt một cách thông minh và không hại gì xảy ra cho bất kì ai từ bạn. Một người không thể làm hại chính mình thì sẽ chẳng bao giờ làm hại bất kì ai. Còn người làm hại bản thân mình thì là người nguy hiểm theo cách nào đó. Nếu người đó thậm chí không yêu bản thân mình, người đó là nguy hiểm, người đó có thể làm hại bất kì ai. Trong thực tế người đó sẽ làm hại.
Khi bạn buồn, khi bạn thất vọng, bạn sẽ làm cho những người xung quanh bạn cũng buồn và thất vọng. Khi bạn hạnh phúc bạn sẽ tạo ra xã hội hạnh phúc, bởi vì hạnh phúc chỉ tồn tại trong thế giới hạnh phúc. Nếu bạn sống vui vẻ bạn cũng muốn mọi người được vui vẻ. Đấy mới là tôn giáo đúng đắn: từ vui vẻ của chính bạn, bạn ban phúc cho toàn bộ sự tồn tại.
Nhưng kìm nén làm cho bạn thành giả. Không phải là bằng kìm nén mà giận, dục, tham bị phá huỷ, không. Chúng vẫn còn đấy - chỉ có cái nhãn được thay đổi. Chúng đi vào trong vô thức, chúng bắt đầu làm việc từ đó, chúng đi ngầm. Và tất nhiên khi chúng đi ngầm chúng mạnh hơn. Toàn bộ phong trào phân tâm học đang cố đem những cái đi ngầm đó lên bề mặt. Một khi nó trở thành ý thức, bạn có thể được tự do khỏi nó.
Một người Pháp đang ở Anh và bạn bè hỏi anh ta sống thế nào. Anh ta nói anh ta làm việc rất tốt, trừ mỗi một điều. "Khi tôi đến dự tiệc, bà chủ ấy, bà ấy chẳng nói cho tôi biết 'buồng tiểu' ở đâu."
"A, anh George, anh muốn nói bà ấy không nói cho anh toa lét ở đâu chứ gì. Đấy chỉ là tính thận trọng của người Anh thôi. Thực tế bà ấy sẽ nói, "Ông có muốn rửa tay không?" và điều đó mang cùng nghĩa."
Người Pháp ghi nhớ trong dạ điều này, và lần sau khi anh ta đến một bữa tiệc khách khứa đang đứng đầy xung quanh nghe bà chủ dặn dò, "Xin chào, thưa ông Du Pont, ông có cần rửa tay không ạ?"
"Không thưa bà, cám ơn bà, tôi vừa mới rửa tay trước cái cây trong vườn trước rồi ạ."
Đấy là điều vẫn xảy ra... chỉ cái tên là đổi. Bạn trở nên lẫn lộn, bạn không biết cái gì là cái gì. Mọi thứ vẫn đấy - chỉ cái nhãn thay đổi, và điều đó tạo ra một loại người không lành mạnh. Bố mẹ bạn, xã hội bạn đã phá huỷ bạn; bạn đang phá huỷ con bạn. Bây giờ đây là cái vòng luẩn quẩn. Ai đó phải bước ra ngoài cái vòng luẩn quẩn này.
Nếu bạn hiểu đúng tôi thì tính chất sannyas của tôi là nỗ lực để đem bạn ra ngoài cái vòng luẩn quẩn đó.
Chớ có giận bố mẹ bạn - họ không thể nào làm tốt hơn những gì họ đã làm. Nhưng bây giờ trở nên ý thức nhiều hơn, và đừng làm cũng những việc đó với con cái bạn. Để cho chúng được diễn đạt nhiều hơn, dạy chúng diễn đạt nhiều hơn. Giúp chúng để cho chúng trở nên chân thực hơn, để cho chúng có thể đưa ra bất kì cái gì bên trong chúng. Và chúng sẽ cực kì biết ơn bạn mãi, bởi vì sẽ không có xung khắc bên trong chúng. Chúng sẽ là một khối, chúng sẽ không trong phân mảnh. Và chúng sẽ chẳng bao giờ bị lẫn lộn, chúng bao giờ cũng biết điều chúng muốn.
Và khi bạn biết đích xác điều mình muốn, bạn có thể làm việc vì nó. Khi bạn không biết bạn thực sự muốn gì, làm sao bạn làm việc vì nó được? Thế thì bất kì ai ảnh hưởng tới bạn, bất kì ai nêu cho bạn bất kì ý tưởng nào... và bạn bắt đầu theo người ấy. Bất kì lãnh tụ nào tới, bất kì ai có thể thuyết phục bạn một cách có luận cứ, bạn đều bắt đầu theo người đó. Bạn phải theo nhiều người, và họ tất cả đều phá huỷ bạn.
Theo bản tính của mình thôi.
Thế hệ nọ phá huỷ thế hệ kia. Chừng nào ai đó còn chưa trở nên rất tỉnh táo, nhận biết, việc phá huỷ nhất định xảy ra.
Câu hỏi cuối cùng:
Osho kính yêu, tại sao tôi đã lấy người đàn bà ghét tôi? Tôi cũng ghét cô ấy nữa?
Làm sao tôi biết được tại sao bạn lấy người đàn bà bạn ghét và người đó ghét bạn? Có thể - đây chỉ là phỏng đoán - các bạn đã lấy nhau bởi vì các bạn ghét nhau.
Có hai loại hôn nhân: hôn nhân vì yêu và hôn nhân vì ghét. Hôn nhân vì yêu rất hiếm hoi; trong thực tế chúng không xảy ra. Cái gọi là hôn nhân thường là hôn nhân vì ghét. Chí ít về phần đàn bà điều đó rất đúng. Nếu họ muốn tra tấn bạn, họ sẽ lấy bạn, bởi vì không có cách nào chắc chắn hơn để tra tấn bạn. Đấy là cách tốt nhất.
Tôi đã từng nghe...
Mulla Nasruddin đã tự đẩy mình vào một tình thế rất khó xử. Anh ta đã tán tỉnh ba cô một lúc, hứa hẹn với mỗi người rằng anh ta sẽ lấy cô ấy. Sau đó họ gây sức ép lên anh ta để buộc anh ta thực hiện lời hứa. Vô phương kế, anh ta đến tư vấn luật sư của mình.
"Tôi gợi ý," luật sư nói, "rằng anh hãy để tôi thông báo cho tất cả các báo rằng anh đã tự tử. Sau đó ta sẽ tổ chức một đám tang giả... điều đó sẽ giải quyết rắc rối cho anh."
Họ lập tức bắt tay vào hành động. Trong khi luật sư điện thoại đi khắp các toà báo thì Mulla thu xếp mọi sự cần thiết với người làm dịch vụ lễ tang. Đó là một đám tang rất ấn tượng. Vào đúng giờ mọi người sắp hàng trọng thể xung quanh quan tài để nói lời vĩnh biệt cuối cùng với người đã quá cố. Và rồi ba cô bạn của anh ta tới.
"Nasruddin đáng thương ơi," cô gái thứ nhất thở dài khi nhìn vào cái xác, "anh ấy là một kẻ đáng khinh, nhưng em chắc chắn là lỡ anh."
"Tạm biệt, Nasruddin," cô gái thứ hai khóc, "những điều quá tồi tệ chẳng làm được tốt hơn."
Nhưng cô gái thứ ba thì phát rồ. "Anh là đồ chó dơ dáy! - chết trước em sau khi đã hứa hẹn cưới nhau. Vì thế em phải bắn anh, cho dù anh đã chết! Ít nhất điều đó mới làm em hả giận." Nói rồi cô ta rút khẩu súng lục ra khỏi ví và chĩa vào hình dáng người đang nằm sấp.
"Hượm đã! Đừng có quá kích động!" cái xác kêu lên, lồm cồm bò dậy. "Em, anh sẽ cưới em!"
Tôi không biết tại sao bạn lại lấy người đàn bà ghét bạn và bạn cũng ghét người đó. Nhưng quan sát xem: bạn phải đang trong tình trạng lộn xộn ghê lắm. Nhưng mọi người đều thế, cho nên đừng lo nghĩ. Điều này là tự nhiên, điều kiện thông thường của nhân loại. Mọi người đều trong lộn xộn. Không ai biết tại sao người ta định làm cái gì đó. Đôi khi bạn lấy người đàn bà bởi khuôn mặt cô ta quyến rũ. Nhưng hôn nhân liên quan gì tới khuôn mặt? Sau hai hay ba ngày tuần trăng mật sẽ chấm dứt và bạn sẽ chẳng bao giờ nhìn lại vào khuôn mặt đó nữa. Và bạn chẳng bao giờ lấy được người đàn bà thực, bạn chỉ lấy được khuôn mặt, hình dáng nào đó, và hình dáng chẳng liên quan gì cả. Hoặc bạn có thể thích giọng nói của người đàn bà, giọng hát, rồi bạn lấy... mọi người lấy nhau chỉ bởi các lí do ngu xuẩn. Bây giờ thì giọng hát chẳng liên quan gì tới hôn nhân; giọng hát không chuẩn bị thức ăn cho bạn, nó không dọn giường cho bạn. Sau vài ngày bạn sẽ quên giọng hát đó.
Thực tại mà bạn phải sống với thì chẳng liên quan gì tới những điều này. Người đàn bà nào đó có thân hình nào đó, đường cong nào đó - nhưng đường cong đó làm gì cho cuộc sống? Người đàn bà nào đó có dáng đi uyển chuyển nào đó và điều đó quyến rũ bạn. Nhưng bạn có thể phí hoài cuộc đời mình, cuộc đời gia đình của mình, chỉ vì những thứ tầm thường nhỏ mọn thế thôi sao? Điều ấy không thể được.
Cuộc sống cần nhiều cách tiếp cận thực tế, các nền tảng thực tế hơn. Nhưng bạn vẫn cứ làm những điều hời hợt như thế này. Lí do là ở chỗ bạn không nhận biết. Đấy không chỉ là vấn đề hôn nhân, đấy là vấn đề của toàn bộ cuộc sống của bạn. Đó là điều bạn vẫn cứ làm... bạn vẫn cứ làm do thôi thúc của tình thế, không thấy sâu sắc rằng cuộc sống cần nhiều nhận biết hơn, nhiều trách nhiệm hơn, nhiều hiểu biết hơn, nhiều thông minh hơn.
Bắt đầu hiện hữu thông minh hơn đi, và bạn sẽ càng ngày càng ít bị rắc rối hơn.
Quan sát nhiều vào. Trở thành nhân chứng.
